ضریب هوشی چیست و چطور محاسبه می‌شود؟

در علم، اصطلاح هوش معمولاً به چیزی اشاره دارد که می‌توانیم آن را هوش آکادمیک یا شناختی بنامیم. پروفسور رسینگ و درنت (2007)* در کتاب خود در مورد هوش به سوال هوش چیست؟ با استفاده از تعریف زیر پاسخ می‌دهند:

“کل توانایی‌های شناختی یا فکری مورد نیاز برای به دست آوردن دانش و استفاده از آن دانش به روشی مناسب برای حل مسائلی که دارای یک هدف و ساختار هستند، هوش گفته می‌شود.”

هر کسی دوست دارد بداند که آیا فرزندش نابغه است یا مهارت‌های استدلالی و شناختی فرزندش بی عیب و نقص است. بنابراین، سنجش هوش و توانایی ذهنی آنها برای اکثر والدین بسیار مهم است. این در مورد خود فرد نیز صدق می‌کند و دوست دارد تا توانایی شناختی خود را بسنجد و در واقع درباره ضریب هوشی خود بیشتر بداند.

ضریب هوشی چیست؟

IQ مخفف Intelligence Quotient است که معنای فارسی آن ضریب هوشی یا بهره هوشی می‌شود. ضریب هوشی معمولا توسط تست‌های هوش و به صورت عددی به دست می‌آید.

میانگین ضریب هوشی 100 است. اگر به نمره بالاتر از 100 دست یابید، از افراد معمولی باهوش‌تر هستید و نمره پایین‌تر به این معنی است که (تا حدودی) از بهره هوشی پایین‌تری بهره می‌برید.

ضریب هوشی به دست آمده معمولا به شما می‌گوید که در بین گروه همسالان خود چه میزان هوش بیشتری دارید. میانگین امتیاز این آزمون 100 امتیاز و انحراف معیار 15 امتیاز است. این انحراف معیار به چه معناست؟ این بدان معناست که 68 درصد از جمعیت بین 85 تا 115 ضریب هوشی دارند و اینکه 95 درصد از جمعیت در فاصله 70-130 امتیاز می‌گیرند.

مثال‌هایی در مورد ضریب هوشی

وقتی IQ شما 100 است به چه معناست؟ این بدان معناست که نیمی از جمعیت از شما امتیاز بیشتری کسب کرده‌اند و نیمی دیگر از شما امتیاز کمتری می‌گیرد. وقتی ضریب هوشی 130 دارید یعنی چه؟ این بدان معناست که 97.5 درصد از گروه سنی شما امتیاز کمتری نسبت به شما دارند و تنها 2.5 درصد امتیاز بالاتری کسب می‌کنند.

نمودار زیر بیشتر در مورد عدد ضریب هوشی میان افراد مختلف می‌گوید:

اگرچه نمره IQ به طور گسترده به عنوان یک آمار روانشناختی شناخته و استفاده می‌شود، اما ارتباط آن با سایر معیارهای آماری در علم روانشناسی کمتر شناخته شده است.

ضریب هوشی چطور محاسبه می‌شود؟

زمانی که مفهومی به نام ضریب هوشی معرفی شد، نحوه محاسبه آن کاملا سنتی بود و به این صورت بود که سن ذهنی افراد بر سن تقویمی آنها تقسیم می‌شد و سپس در ۱۰۰ ضرب شد. اما تست‌های هوش این عدد را بدون نیاز به دانستن سن تقویمی به دست می‌آورند و درباره مهارت‌های شناختی شما اطلاعات بیشتری ارائه می‌دهد.

تست‌های هوش طوری طراحی شده‌اند که طیف وسیعی از مهارت‌های شناختی مانند استدلال، منطق و حل مسئله را در افراد شرکت کننده درگیر می‌کنند و افراد با کمک این مهارت‌ها باید به سوالات این تست‌ها پاسخ دهند. اما برای به دست آوردن ضریب هوشی می‌توان به تمام تست‌های هوش اعتماد کرد؟

انواع تست‌های هوش

تست‌های هوش معمولا برای اندازه گیری هوش سیال و هوش اکتسابی کاربرد دارند. این دو نوع هوش روش کسب متفاوتی دارند و معمولا هوش اکتسابی را در طول زندگی به دست می‌آورید، اما هوش سیال توانایی ذاتی شما برای استدلال، حل مسئله و درک اطلاعات انتزاعی است.

برای رسیدن به عدد درست هوش سیال باید حتما سراغ تست‌های معتبر و شناخته شده بروید. تست‌های هوش معتبر معمولا در بهترین کلینیک‌های بالینی استفاده شدند و توسط متخصصین این امر تاییده گرفته‌اند. تعدادی از رایج‌ترین تست‌های هوش که امروزه مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارت‌اند از:

• تست هوش ریون
• Wechsler Intelligence Set
• Stanford Binet Test
• Cognitive ability test
• Woodcock-Johnson tests

در میان این تست‌ها، سال‌ها است که تست ریون به عنوان یکی از مورد اعتمادترین تست‌های هوش شناخته می‌شود و از اعتبار بالایی در ارائه نتیجه برخوردار است. از آنجایی که این تست تصویری است، به همین خاطر برای فرهنگ‌های مختلف مناسب است و نمی‌توان آن را برای دسته خاصی از مردم استفاده کرد. یکی از سایت‌هایی که می‌توانید تست هوش انجام بدهید ایران تلنت هست. برای انجام تست هوش ریون در سایت ایران تلنت به صورت رایگان اینجا را کلیک کنید.

برای تقویت ضریب هوشی چه راه‌هایی وجود دارد؟‌

اگرچه IQ معیار قطعی هوش نیست، اما دلایل بسیاری وجود دارد که بخاطر آنها دوست دارید تا ضریب هوشی خود را افزایش دهید. بسیاری از شرکت‌ها در حال حاضر و قبل از استخدام کارجویان، از تست‌های مختلف مانند تست هوش استفاده می‌کنند و تقویت ضریب هوشی به شما کمک می‌کند تا مسیر استخدام در شرکت دلخواه خود را هموارتر کنید. حتی ممکن است به دلیل کاملا شخصی به بهبود ضریب هوشی علاقه داشته باشید. در هر صورت دلیل شما هر چه باشد، راه‌هایی برای افزایش هوش عمومی و عدد بهره هوشی وجود دارد که عبارت است از:

• ورزش بدنی داشته باشید.
• بازی فکری بکنید.
• شطرنج بازی کنید.
• مدام به دنبال یادگیری باشید.
• از نظر ذهنی شغلی چالش برانگیز داشته باشید.
• مدیتیشن انجام دهید.
• تغذیه مناسب داشته باشید.
• روغن ماهی را مصرف کنید.

اگر سبک زندگی شما و عاداتی که دارید روی موارد بالا اثر دارند، باید آنها را تصحیح کنید چرا که انجام موارد بالا عملا برای شما فایده‌ای ندارد. این فعالیت‌های مختل کننده مغز ممکن است باعث شوند ضریب هوشی شما به مرور زمان کاهش یابد. این فعالیت‌ها عبارت‌اند از:

• سیگار کشیدن
• خواب کم
• مصرف فلوراید
• مولتی تسک بودن
• تنها بودن

سخن پایانی

ضریب هوشی بالا نشانه‌ای دال بر برتری افراد نسبت به یکدیگر نیست و تنها نشان می‌دهد که آن فرد می‌تواند در مواقع حساس تصمیماتی عاقلانه‌تر و بهتر بگیرد. فراموش نکنید که ضریب هوشی پایین نباید مانع از تلاش شما برای رسیدن به اهدافتان شود.