معرفی گروه شغلی و زمینه های تخصصی

توسعه محصول یکی از حوزه‌های هیجان‌انگیز و در عین حال پرچالش در بازار کار است. جذابیت این حوزه به این دلیل است که نمی‌توان هیچ دو محصولی را پیدا کرد که از ایده اولیه تا تحقیق و نمونه‌سازی، کاملا شبیه به هم باشند. برای طراحی یک محصول از مفهوم اولیه تا عرضه نهایی به بازار، مراحل مختلفی تعریف می‌شود. این مراحل شامل شناسایی نیاز بازار، تحقیق در مورد رقبا، ایده‌پردازی، تدوین نقشه‌ی راهِ محصول و ساخت محصول می‌شود. پیش از معرفی گروه شغلی مدیر محصول باید بگوییم که تفاوت زیادی میان تعریف این موقعیت شغلی در ایران و در کشورهای توسعه‌یافته وجود دارد. در ایران مرز میان موقعیت شغلی طراح محصول یا فرصت شغلی کارشناس محصول با مدیریت محصول بسیار باریک است و اغلب برحسب سوابق کاری و تجربه از یکدیگر جدا می‌شوند. درحالی که در کشورهای توسعه یافته شغل کارشناس محصول عملی و کاربردی است و وظایف مدیر محصول بیشتر شامل گردانندگی تیم کارشناسان می‌شود.

مدیر محصول کیست؟

مدیریت محصول یک نقش چندوجهی در یک شرکت است که شامل نظارت بر توسعه و چرخه عمر یک محصول است. هدف اصلی مدیریت محصول ارائه محصولی موفق به بازار است که نیازهای کاربران را برآورده کند و با استراتژی کلی کسب و کار هم‌سو باشد. مدیران محصول مسئول برنامه‌ریزی استراتژیک، توسعه و اجرای یک محصول هستند. وظایف مدیر محصول شامل تکمیل تحقیقات بازار برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد محصولات رقیب یا نیازهای مشتری، نظارت بر تیم کارشناس محصول، بودجه‌بندی و هماهنگی با بخش خدمات مشتری برای شناسایی نقص‌های احتمالی محصول و بررسی پیشنهادهای مشتریان است.

وظایف Product Manager چیست؟

مدیر محصول یا Product Manager یک نقش کلیدی در سازمان‌های فناوری و توسعه محصولات بازی می‌کند. وظایف این نقش ممکن است به شدت متغیر باشد و بسته به سازمان و صنعت مختلف تفاوت‌هایی داشته باشد. اما در کل، وظایف مدیر محصول شامل موارد زیر می‌شود:

تعیین استراتژی محصول

از جمله مسئولیت‌های اصلی یک مدیر محصول، تحلیل بازار و فهم نیازهای مشتریان است. یک مدیر محصول باید استراتژی‌های منتهی به تولید یک محصول را تعیین کرده گروه طراحان محصول را برای دستیابی به آن هدایت کند.

هماهنگی با تیم‌های مختلف

مدیر محصول یک پوزیشن استراتژیک است و در دسته مدیران میانی یک سازمان قرار می‌گیرد. از این رو یکی از وظایف مهم مدیر محصول برقراری ارتباط با تیم‌های توسعه، بازاریابی، طراحی و هماهنگ کردن فرآیند توسعه محصول با سایر فعالیت‌های سازمان است.

مطالعه و تجزیه و تحلیل رقبا

بررسی فعالیت‌های رقبا و تجزیه و تحلیل نقاط قوت و ضعف آن‌ها از جمله وظایف یک مدیر محصول است که در نهایت به طراحی یک خروجی کاربردی و کامل می‌انجامد.

همکاری با واحد تبلیغات و بازاریابی

همکاری با تیم بازاریابی برای توسعه استراتژی‌های بازاریابی از جمله وظایف یک مدیر محصول است. درحقیقت تبلیغات محصول یک سازمان مبتنی بر اطلاعاتی است که مدیر محصول در اختیار تیم بازاریابی قرار می‌دهد.

پشتیبانی پس از فروش و بازخورد مشتری

یکی دیگر از مسئولیت‌های Product Manager بررسی بازخوردهای مشتریان و ارائه تغییرات و بهبودها و مدیریت مشکلات پس از فروش و ارتباط با مشتریان است. در حقیقت مدیر محصول با برقراری ارتباط با مشتریان، چالش‌های آن‌ها را در ارتباط با استفاده از خدمات و محصولات سازمان شنیده و اقدامات لازم را جهت برطرف کردن این چالش‌ها انجام می‌دهد. این وظایف نشان‌دهنده گستردگی و چالش‌های نقش مدیر محصول در سازمان‌هاست. این نقش نیازمند ترکیبی از مهارت‌های تحلیلی، ارتباطی، رهبری و تفکر استراتژیک است.  

 مراحل توسعه محصول

آگاهی از مراحل توسعه محصول، نه تنها به شما کمک می‌کند که این روند را بهتر و اصولی‌تر پیش ببرید، بلکه به شما کمک می‌کند تا در تیم محصول همکاری بهتری داشته باشید و از فرآیندها باخبر باشید. بنابراین، بیایید به چرخه عمر محصول نگاهی بیندازیم و مراحل توسعه محصول را مرور کنیم. با انجام این مراحل می‌توانید مطمئن باشید که در طراحی محصولِ بعد خود، موفق‌تر عمل خواهید کرد:

ایده‌پردازی

شما به‌عنوان یک طراح محصول باید بدانید که وظیفه‌تان با ایده‌پردازی در مورد محصول جدید آغاز می‌شود. به این مرحله نوآوری در مورد محصول نیز گفته می‌شود، که در آن شما ایده‌هایی در مورد محصول و بر اساس نیازهای مشتری، آزمایشات متعدد و تحقیقات بازار ارائه می‌دهید.

 تعریف محصول

هنگامی که مشکل مشتری را بررسی کردید و در مورد بازار هدف و عملکرد محصول خود بحث کردید، وقت آن است که محصول را تعریف کنید. تمرکز اصلی تیم در این مرحله روی تعریف محصول و اصلاح استراتژی محصول است.

توسعه و آزمایش مفهوم

در این مرحله باید یک مفهوم دقیق برای محصول ایجاد کنید. برای این کار باید فهرستی از ویژگی محصول را تهیه کنید، قابلیت‌های ان را برجسته کنید و اتودهای اولیه‌ای از آن را تهیه کنید. مفهوم اولیه‌ای که از محصول جدید ایجاد کرده‌اید را با کاربران بالقوه به اشتراک بگذارید و از آن‌ها بازخورد بگیرید تا بتوانید ایده را اصلاح کنید.

تحلیل کسب‌وکار

شما به‌عنوان یک مدیر محصول یا کارشناس محصول باید تجزیه و تحلیل کاملی از قابلیت مالی محصول انجام دهید. برآورد هزینه‌ها، قیمت گذاری، پیش‌بینی‌های فروش و بازگشت سرمایه بالقوه، همگی در این مرحله انجام می‌شود.  نمونه‌سازی در طول این مرحله، تیم توسعه برای رسیدن به ایده کلی از محصول، نمونه یا نمونه‌هایی آماده می‌کند که این نمونه‌های اولیه ممکن است با طراحی دستی یا به کمک ابزارهای پیشرفته‌تر مانند نرم افزارهای رایانه‌ای انجام شود. این نمونه‌های اولیه به شما کمک می‌کنند تا قبل از تولید محصول، خطرات و همچنین چالش‌های آن را شناسایی کنید. شما این نمونه اولیه یا حداقل محصول قابل دوام (MVP) را برای تجسم طراحی و عملکرد ایجاد می‌کنید و باید آن را به صورت داخلی و خارجی (در میان همکاران و در میان مشتریان) آزمایش کنید تا مشکلات احتمالی را شناسایی و برطرف کنید.  طراحی اولیه در مرحله طراحی اولیه، ذینفعان پروژه با همکاری یکدیگر مدلی از محصول را بر اساس نمونه اولیه تولید می‌کنند. طراحی باید با در نظر گرفتن مخاطب هدف انجام شود و تمام عملکردهای کلیدی محصول را شامل شود. در این مرحله، طراحی اولیه محصول ممکن است چند بار انجام شود تا به طرح درست برسید و ممکن است لازم باشد تا دیگر بخش‌ها مانند بخش تامین مواد نیز همکاری کنید.  اعتبارسنجی و آزمایش برای شروع به کار با یک محصول جدید، ابتدا باید آن را آزمایش و تأییده آن را صادر کنید. با این کار، مطمئن می‌شوید که محصول به درستی کار می‌کند و تمام مراحل تولید آن، از طراحی تا بازاریابی، به درستی پیش خواهند رفت.

انطباق با مقررات

به‌عنوان یک مدیر محصول باید اطمینان حاصل کنید که محصول با مقررات و استانداردهای صنعت مربوطه مطابقت دارد یا خیر؟ گواهینامه ها و تاییدیه های لازم را دریافت کنید تا اولین گام را برای فعالیت در محیط‌های رسمی انجام دهید. این گواهینامه‌ها می‌تواند شامل دریافت مجوز کسب‌وکار، دریافت نماد الکترونیک (اگر محصول شما وب‌سایت است) و ... می‌شود.

تست بازار

یک نسخه محدود یا راه‌اندازی آزمایشی برای یک گروه منتخب از مشتریان انجام دهید. برای اصلاح و بهبود بیشتر محصول، بازخورد کاربران را جمع آوری کنید. به خاطر داشته باشید که این مرحله اختیاری است اما انجام آن جلوی خطاهای احتمالی را گرفته و موفقیت شما را چندین برابر می‌کند.  معرفی محصول در بازار اکنون وقت آن است که محصول را به مشتریان هدف معرفی کنید. این مرحله شامل معرفی محصول و تعریف آن در وب‌سایت  یا عرضه آن در میان مشتریان بلقوه است. توجه به این نکته مهم است که این مراحل کاملاً خطی نیستند و ممکن است بر اساس بازخورد و نیازهای تغییر در طول فرآیند تکرار شوند. فرآیند توسعه محصول مستلزم همکاری بین تیم‌های متقابل و تعهد مستمر است.Top of Form

مسیر یادگیری مدیر محصول

شما به‌عنوان فردی که در بخش طراحی یا مدیریت محصول فعالیت می‌کنید، باید مهارت‌های مختلفی را کسب کنید. در ابتدا باید برای تقویت مهارت مدیریت و تفکر استراتژیک در یکی از رشته‌های مدیریت، اقتصاد یا صنایع تحصیل کنید. همچنین تحصیلات در مقطع ارشد مدیریت کسب‌وکار به ایجاد درک واقع‌بینانه از محیط کار کمک می‌کند. اما مسیر یادگیری مدیر محصول به اینجا ختم نمی‌شود. شما نیاز دارید در زمینه توسعه وب و UI اطلاعات کسب کنید. ممکن است شما در موقعیت شغلی مدیر محصول نیاز به کدنویسی نداشته باشید، اما برای برقراری ارتباط موثر با برنامه‌نویسان و اطمینان از انطباق خواسته‌هایتان با محصول نهایی نیاز دارید به زبان توسعه‌دهندگان وب صحبت کنید. همچنین وظیفه‌ی شما به‌عنوان یک مدیر و طراح محصول این است که محصولاتی را به بازار بیاورید که برای کسب‌وکار شما ارزش ایجاد کند و به مشتری نهایی خدمت‌رسانی کند. شما برای این کار نیاز دارید تا همکاری نزدیکی با طراحان تجربه کاربری داشته باشید. تسلط به اصول UI به شما کمک می‌کند که ارتباط موثرتری با متخصصان این حوزه برقرار کنید.

مسیر شغلی مدیر محصول

برای ورود به مسیر شغلی محصول و تبدیل شدن به یک مدیر محصول نیاز است ابتدا در زمینه‌ی مدیریت، MBA یا صنایع تحصیل کنید. سپس باید مهارت‌های خود را در زمینه مدیریت یک تیم و رهبری گروه کارشناسان تقویت کنید. این مهارت‌ها شامل مهارت‌های فنی، مهارت کسب‌وکار، مهارت‌های تحلیلی و تفکر استراتژیک تقویت کنید. برای موفقیت در مسیر شغلی مدیریت محصول ممکن است نیاز داشته باشید بعضی گواهینامه‌ها و مدارک را کسب کنید. فراموش نکنید که دستاوردهای خود را در رزومه مدیر محصول خود برجسته کنید و این گواهینامه‌ها را به فایل رزومه خود لینک کنید. برای دسترسی آسان‌تر به آگهی های شغلی مدیر محصول می‌توانید یک رزومه آنلاین ایجاد کنید.

دلایل یادگیری توسعه محصول

در سال‌های اخیر شاهد بودیم که تقاضا برای توسعه محصول بسیار بیشتر شده است. طراحی و توسعه محصول مستلزم ارتقای خلاقیت و دیدگاه فردی است. افراد فعال در حوزه محصول می‌توانند در هر صنعتی کار پیدا کنند و به شرکت‌ها کمک کنند تا محصولی منحصربه‌فرد طراحی و تولید کنند که هدف از آن محصول ارائه راه‌حلی برای مشکلات کاربر است. اما با توجه به این مواردی که عنوان کردیم، باز هم برای بسیاری سوال است که چرا باید توسعه محصول را یاد گرفت. در زیر به برخی از دلایل انتخاب حرفه توسعه محصول اشاره خواهیم کرد: توسعه مهارت‌ها طراحی محصول فقط به یک عامل یا مجموعه‌ای از مهارت‌ها محدود نمی‌شود. برای ورود به حوزه توسعه محصول به ترکیبی از مهارت‌های مختلف نیاز است که هدف از آنها رسیدن به نتیجه‌ی مطلوب در تولید محصول است. در توسعه محصول، تجارت، هنر و مهندسی در کنار هم قرار می‌گیرند و در این حوزه با مفاهیم جدید، راه‌هایی برای بازاریابی و طراحی آشنا می‌شوید. در مسیر طراحی با کمک گرفتن از زیبایی شناختی، کارایی و ملاحظات مالی می‌توانید محصولی را طراحی کنید که در بازار حرف‌های بسیاری برای گفتن دارد. فرصت‌های شغلی در حوزه طراحی و توسعه محصول، فرصت‌های شغلیِ متنوع و بسیاری وجود دارد. برخی از این فرصت‌های شغلی شامل کارشناس طراحی و تحقیق، مدیر محصول، پژوهشگر، کارشناس توسعه کسب‌وکار، مدیر R&D و موارد بسیار دیگر می‌شود. علاوه بر این، زمینه رشد در این حوزه بسیار زیاد است.

طراحی محصول بدون نیاز به نوآوری

اغلب تصور می‌شود که در حین انجام طراحی محصول، طراح هر بار باید محصولی نوآورانه خلق کند. اما همیشه این‌طور نیست. محصولات متعددی در سرتاسر جهان تولید می‌شوند که مصرف‌کنندگان بسیاری دارند و خلاقیت و نوآوری جدیدی در آنها دیده نمی‌شود. شاید بتوان در طراحی محصول به جای نوآوری از خلق ویژگی جدید استفاده و این کار را در هر صنعتی پیاده کرد. برای طراحی محصول باید ابتدا به درک درستی از مشکل کاربر برسید و خروجی فعالیت‌های شما، باید محصولی باشد که بتواند این مشکلات را حل کند.

حقوق مناسب

طبق اعدادی که در گزارش بازار کار ارائه شده، می‌توان به این نتیجه رسید که حوزه طراحی و توسعه محصول حوزه‌ای با درآمد مطلوب است. طراحی محصول حقوق خوبی دارد و همیشه زمینه برای تشویق و پاداش در این شغل وجود دارد. بسته به سخت‌کوشی و خلاقیت خود، می‌توانید میزان دریافتی بیشتری نیز داشته باشید.

نوآوری، پاداش شما از طراحی محصول است

محصولی که توسط شما طراحی و تولید می‌شود، توسط اکثریت مردم استفاده می‌شود و جایگاه والایی در بازار پیدا می‌کند. این به خودی خود یک پاداش است. ایجاد تغییر در جهان یک دستاورد بزرگ برای هر فردی است. طراحی محصول به شما این شانس را می‌دهد که بخشی از این دستاورد باشید.

هم در مورد طراحی و هم در مورد تکنولوژی یاد خواهید گرفت

طراحی محصول تلفیقی از علم، هنر، خلاقیت و مهارت‌های فنی است. به عبارت دیگر، شما باید بدانید که یک محصول چگونه کار می‌کند، چرا باید وجود داشته باشد و برای بهبود آن چه کاری می‌توانید انجام دهید. برخی با ورود به مسیر شغلی توسعه محصول مهارت‌هایی مانند ایده‌پردازی، فرآیند طراحی، ترسیم، ساخت مدل (فیزیکی و دیجیتالی)، نمونه‌سازی سریع و موارد دیگر را در خود بهبود می‌دهند.

بازار کار توسعه محصول

انتظار می‌رود این صنعت با فناوری‌های جدید مانند روباتیک، تجزیه و تحلیل داده، واقعیت افزوده، هوش مصنوعی و اینترنت اشیا (loT) رشد کند و این موارد، توسعه و تولید محصول را تغییر دهند. از آنجایی که بسیاری از کسب‌وکارها در صنایع مختلف به دنبال معرفی و تولید محصول جدید هستند، بنابراین همیشه تقاضا برای استخدام افراد در حوزه توسعه محصول وجود دارد. علاوه بر این، توسعه محصول برای موفقیت هر کسب‌وکاری حیاتی است و کسانی که وارد این عرصه می‌شوند، زمینه پیشرفت دارند. اما طبق پیش‌بینی‌ها، استخدام افراد در مشاغل در توسعه محصول بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۳۰ حدود ۶ درصد رشد خواهد داشت. در این میان، افرادی که در بخش تحلیل بازار مشغول به کار هستند، خوب است بدانند که برای این حوزه رشد ۲۲ درصدی پیش‌بینی شده است. موقعیت‌های مختلف در توسعه محصول با تغییر فناوری، سطوح تقاضای متفاوتی خواهند داشت.

حقوق و دستمزد گروه شغلی محصول

همان‌طور که در ابتدا گفتیم میان موقعیت‌های شغلی مختلف گروه محصول یعنی طراحی یا کارشناس محصول، کارشناس ارشد محصول و مدیر محصول، تفاوت‌ها بیشتر پیرامون تعداد سال‌هایی است که یک فرد در محیط حرفه‌ای مشغول به کار بوده است. بر طبق آمار وب‌سایت ایران سلری میانگین خالص حقوق و دستمزد یک کارشناس محصول در تهران ماهیانه 14.4 میلیون تومان است. در حالی که حقوق و دستمزد مدیر محصول در تهران حدود 35.2 میلیون تومان است.

جمع‌بندی

در این یادداشت به معرفی شغل مدیرمحصول پرداختیم و یک نگاه اجمالی به وظایف مدیر محصول و طراح محصول داشتیم. هدف این موقعیت شغلی برقراری پلی میان محصولات و خدمات یک سازمان و مشتری است که درنهایت به جلب رضایت کاربران ختم می‌شود. از این رو یک کارشناس محصول باید در حوزه‌های مختلفی از جمله تفکر استراتژیک، تحلیل آمار و ارقام، مهارت حل مسئله و ... متبحر باشد. یکی از اصول موثر در پیشرفت شغلی کارشناسان محصول و تبدیل آن‌ها به مدیر محصول، تحصیلات و گواهینامه‌های معتبر است. پیشنهاد می‌شود، برای موفقیت در شغل طراحی و مدیریت محصول در یکی از رشته‌های صنایع یا مدیریت تحصیل کنید و حتما در زمینه برنامه‌نویسی و UI نیز اطلاعات کسب کنید. از آن‌جایی که یک مدیر محصول فردی با توانایی‌ها و قابلیت‌های بالا است، پیش‌بینی می‌شود که حقوق و دستمزد مدیر محصول، رقم نسبتا قابل توجهی باشد. گرچه میزان دریافتی افراد در این حوزه بستگی مستقیمی به سوابق کاری آن‌ها دارد. منابع: www.indeed.com www.careerfoundry.com